Οι Νέες Τάσεις στην Επικοινωνιακή Στρατηγική των Μουσείων

Της Λίνας Μυλωνά

Στην Ελλάδα η εξέλιξη των μουσείων ακολούθησε σε κάποιο βαθμό διαφορετική πορεία από την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο ρόλος τους συνδέθηκε από την αρχή με την προστασία και φύλαξη των αρχαιοτήτων ενώ στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες τα μουσεία ήταν περισσότερο επικοινωνιακά ευαισθητοποιημένα. Μάλιστα, τα πρώτα μουσεία στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος συνδέονταν άμεσα με την ενίσχυση της εθνικής μας ταυτότητας και τη σύνδεση αυτής με την αρχαία Ελλάδα (Μ.Οικονόμου).

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όμως και της οικονομικής κρίσης, ιστορικοί και σημαντικοί από πολιτιστικής άποψης χώροι έχουν πληγεί σοβαρά από τις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις. Και ενώ η διαχείριση προσέλκυσης επισκεπτών ήταν παραμελημένη, τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί ως ένα σημαντικό και ουσιαστικό μέσο επιβίωσης για τους χώρους, μερικές φορές ακόμη και για τις ίδιες τις χώρες (9th Mibes International Conference30/5-1/6/2014).

Αρχαιολόγοι Μουσειολόγοι όπως οι Δρ Μ. Μούλιου& Δρ Αλ. Μπούνια, θεωρούν την μουσειακή επικοινωνία ως μία από τις θεμελιώδεις λειτουργίες των πολιτιστικών οργανισμών η οποία συνίσταται στη μετάδοση πληροφοριών, μηνυμάτων και εμπειριών με σαφή, αποτελεσματικό και ευχάριστο τρόπο σε διαφορετικές ομάδες και άτομα, με ποικίλες προσδοκίες, αναζητήσεις και ενδιαφέροντα. Υποστηρίζουν δε ότι στην επικοινωνιακή στρατηγική ενός μουσείου περιλαμβάνονται δύο κατηγορίες δραστηριοτήτων. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν δραστηριότητες που μπορεί να αναπτύξει ένα μουσείο εντός του φυσικού του χώρου όπως εκθέσεις, μουσειακές συλλογές, εκπαιδευτικά προγράμματα, εργαστήρια κ.λπ. ενώ στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν δραστηριότητες που μπορεί να αναπτύξει ένα μουσείο εκτός του φυσικού του χώρου, προκειμένου να προσελκύσει και να επικοινωνήσει με ανθρώπους που συνήθως δεν επισκέπτονται το μουσείο, είτε λόγω φυσικών και κοινωνικών περιορισμών (λ.χ. άτομα τρίτης ηλικίας, άτομα με μειωμένη κινητικότητα, μειονότητες κ.λπ.). Έτσι οργανώνονται εκθέσεις και εργαστήρια/εκπαιδευτικά προγράμματα σε εναλλακτικούς, μη-μουσειακούς χώρους (εμπορικά κέντρα, σχολεία, νοσοκομεία, φυλακές, οίκοι ευγηρίας κ.λπ.).

Σήμερα, μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας προσφέρονται εναλλακτικοί τρόποι παρουσίασης των αρχαιολογικών αντικειμένων και κατ’ αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η βέλτιστη επικοινωνία του μουσείου με το από διαφορετικές ομάδες κοινό του. Ένα μουσείο με τη βοήθεια μιας εταιρείας σχεδιασμού ιστοσελίδων μπορεί να δημιουργήσει και να αναπτύξει ένα site όπου θα περιλαμβάνονται ενημερωτικά «ηλεκτρονικά φυλλάδια» ή ακόμα και «εικονικά μουσεία».  

Οι εικονικοί αυτοί χώροι μπορεί είτε να αναπαριστούν υφιστάμενα μουσεία, είτε να υπάρχουν μόνο σε ψηφιακή μορφή. Με αυτόν τον τρόπο, τα μουσεία, πινακοθήκες και άλλοι χώροι πολιτισμού έχουν την δυνατότητα μέσω των εικονικών μουσείων να προβάλλουν στο ευρύ κοινό το πολιτιστικό τους περιεχόμενο, στοχεύοντας σε χρήστες που δεν έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν το χώρο τους και να τους παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης και ενημέρωσης. Επιπλέον, διαδραστικοί ξεναγοί κάνουν την εμφάνισή τους μέσω της ρομποτικής οι οποίοι αναλαμβάνουν να ξεναγήσουν τόσο πραγματικούς επισκέπτες όσο και αυτούς του διαδικτύου.

Στο πλαίσιο αυτό βρίσκεται στην τελική ευθεία και η «Δημιουργία Ψηφιακού Μουσείου Ακρόπολης», συνολικού προϋπολογισμού 1.743.820,82 ευρώ, όπου σ’ ένα πολυδιάστατο ιστοχώρο θα περιλαμβάνονται πληροφορίες για το Μουσείο και για την οργάνωση της επίσκεψης σε αυτό, παρουσίαση της συλλογής 10.000 αντικειμένων του Μουσείου από το Σύστημα Διαχείρισης Συλλογών, διαδικτυακό «εικονικό» Μουσείο όπου ο επισκέπτης θα μπορεί να προγραμματίζει την επίσκεψή του σύμφωνα με τα ενδιαφέροντά του και τέλος, ένας ξεχωριστός ιστοχώρος θα δημιουργηθεί για τα παιδιά έτσι ώστε να γνωρίσουν τον αρχαίο πολιτισμό παίζοντας διαδραστικά και ψυχαγωγικά παιχνίδια.